Matcha tükeniyor mu? Japonya eşi benzeri görülmemiş kıtlıkla karşı karşıya

Matcha sadece Instagram'da güzel görünen bir yeşil toz değil. Dünyanın dört bir yanındaki yemek meraklılarının, influencer'ların ve kahve dükkanlarının iç geçirmesine neden olan öğütülmüş çay Matcha, son altın günlerini yaşıyor olabilir. Dünyanın önde gelen üreticisi Japonya, sınırları aşmakta gecikmeyen bir uyarıda bulundu: Bu şekilde devam edersek, matcha için öğütülecek yeşil tozdan daha fazla talep olacak.

Ama buraya nasıl geldik? Bunu anlamak için mükemmel latte fincanının, minimalist seramik kasenin ve adını hatırlayamadığım o bambu fırçanın çok ötesine bakmanız gerekiyor.

Yüzyıllar boyunca matcha Japonya'da tören amaçlı kullanıldı: çok özel anlar için ayrılmış özel bir çay. Bugün ise smoothie'lere, bisküvilere, yüz maskelerine, kokteyllere ve hatta taze makarnalara giriyor. Bir zamanlar yüzyıllar öncesine dayanan bir ritüel olan bu şey artık küresel bir trend. Ve evet, bu kısmen onu mucizevi bir süper gıda statüsüne yükselten TikTok, Instagram ve Pinterest'in hatası (ya da erdemi). Çok az bileşen estetik kartını bu kadar iyi oynamıştır.

Japonya Tarım Bakanlığı'nın rakamlarına ve Fransız Le parisien gazetesinin haberine göre, matcha talebi sadece on yıl içinde üç kat artarak 2012'de 1.430 tondan 2023'te 4.100 tonun üzerine çıktı. Üretimin yarısı şimdiden ihraç ediliyor. Ve geçici bir heves gibi görünen şey, kahve kadar günlük bir alışkanlık haline geldi.

İşte sorun da burada başlıyor. Matcha'nın üretimi hızlı değildir. Çay çalılarının (camellia sinensis) ilk matcha sınıfı yaprağı hasat etmeden önce olgunlaşmaları için beş yıla kadar zamana ihtiyaçları vardır. Bir de zanaatkarlık süreci var: tencha (temel yaprak) dikkatlice kurutulmalı ve sadece 40 gram toz üretmek için bir saat süren taş değirmenlerde öğütülmelidir.

Bir de Japon tarımının sessiz dramı var: çayı toplamak için giderek daha az emek harcanıyor. 2000 yılında Japonya'da 53.000'den fazla çay çiftçisi vardı. 2020'de geriye 12.000'den biraz fazlası kaldı. Bir sonraki nesil gelmiyor ve gençler hayatlarını teraslar arasında geçirmek istemiyor.

Sonuç mu? Marukyu Koyamaen veya Ippodo Tea gibi büyük Japon evleri, şimdiye kadar duyulmamış bir şekilde, müşteri başına alımları sınırlandırmaya başladı. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'daki kahve dükkanları şimdiden siparişlerindeki gecikmelerden veya tedarikçilerindeki değişikliklerden bahsediyor. Amazon gibi platformlarda ise premium matcha fiyatları bu yıl şimdiye kadar %30'dan fazla arttı.

Abartı mı? O kadar da değil. Haziran ayında yapılacak bir sonraki hasat baskıyı geçici olarak hafifletebilir. Ancak uzmanlar uyarıyor: Bu eğilim devam ederse, kıtlık, şekerlemelerde veya daha ticari içeceklerde en yaygın olarak kullanılan ikinci ve üçüncü hasat matchayı da etkileyecek.

Matcha'nın başına gelenler, asırlık bir geleneğin nasıl kendi başarısının kurbanı olabileceğinin ders kitabı niteliğinde bir örneği. İnternette matcha latte dersleri çoğalırken, Japonya önlemler düşünüyor: makineleşmeyi geliştirmek, kullanılmayan arazileri geri kazanmak, yeni çiftçileri çekmek için kampanyalara yatırım yapmak. Ancak tüm bunlar zaman alıyor. Ve bildiğimiz gibi matcha'nın acelesi yok.

Kısa vadede değil. Orta vadede belki. Açık olan şu ki , ucuz ve bol matcha günleri sayılı olabilir. Saat 9'da köpüklü latte içmeden yaşayamayanlardansanız, belki de alternatifleri düşünmenin zamanı gelmiştir... ya da 500 yıl önce Kyoto'da olduğu gibi her yudumu takdir etmeyi öğrenmenin: törenle, saygıyla ve iyi şeylerin bir sonu olduğunun bilinciyle.